ਉਸਨੇ ਆਪਣੇ ਖੂਨ ਦੇ ਇਸ਼ਨਾਨ ਨਾਲ ਰੱਬ ਨੂੰ ਅਜਿਹਾ ਸਜਦਾ ਕੀਤਾ ਕਿ ਇਸ ਇਬਾਦਤ ਦੇ ਕੰਮ ‘ਤੇ ਫ਼ਰਿਸ਼ਤੇ ਵੀ ਹੈਰਾਨ ਰਹਿ ਗਏ।

ਹਜ਼ਰਤ ਇਮਾਮ ਹੁਸੈਨ (ਅ.ਸ.) ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਜ਼ਹਿਰ ਦੇ ਦਰਿਆ ਤੋਂ ਜੀਵਨ ਦਾ ਪਾਣੀ ਪੀਤਾ।

ਸਯੀਦੁਨਾ ਹੁਸੈਨ (ਅ.ਸ.) ਬਾਨੂ ਹਾਸ਼ਿਮ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਉੱਤਮ ਪੁੱਤਰ ਹਨ ਅਤੇ ਪਿਤਾ ਦੇ ਪੱਖ ਤੋਂ ਸਯੀਦੁਨਾ ਅਲੀ ਮੁਰਤਜ਼ਾ (ਅ.ਸ.) ਅਤੇ ਛੋਟੇ ਭਰਾ ਦੇ ਪੱਖ ਤੋਂ ਪੈਗੰਬਰ (ਅ.ਸ.) ਦੇ ਪੁੱਤਰ ਹਨ। ਉਹ ਸਯੀਦੁਨਾ ਨਿਸਾ-ਉਲ-ਆਲਾਮੀਨ ਫਾਤਿਮਾ ਜ਼ਹਰਾ (ਅ.ਸ.) ਦੇ ਅਨਮੋਲ ਰਤਨ ਅਤੇ ਪੈਗੰਬਰ (ਅ.ਸ.) ਦੇ ਅਹਲੁਲ ਬੈਤ ਦੇ ਚਮਕਦੇ ਦੀਵੇ ਹਨ। ਉਹ ਦੋਵਾਂ ਪਾਸਿਆਂ ਦੇ ਉੱਤਮ ਹਾਸ਼ਿਮੀ ਹਨ। ਅਰਬ ਪਰਿਵਾਰ ਵਿੱਚ, ਸਯੀਦੁਨਾ ਹੁਸੈਨ (ਅ.ਸ.) ਦਾ ਨਾਮ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਵੰਸ਼ ਦੇ ਕਾਰਨ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਯੁੱਗ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਜਨਮ 5 ਸ਼ਾਬਾਨ 4 ਹਿਜਰੀ ਨੂੰ ਹੋਇਆ ਸੀ।
ਹਜ਼ਰਤ ਹੁਸੈਨ (ਅ.ਸ.) ਦੀ ਸ਼ਹਾਦਤ ਨੂੰ ਉਦੋਂ ਹੀ ਸਮਝਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ਜਦੋਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਮੁਬਾਰਕ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਨੂੰ ਸਮਝਿਆ ਜਾਵੇ। ਸ਼ਹਾਦਤ ਦੇ ਗਮ ਦਾ ਆਪਣਾ ਮਹੱਤਵ ਹੈ, ਪਰ ਹੁਸੈਨ (ਅ.ਸ.) ਦਾ ਜੀਵਨ ਸਾਨੂੰ ਪਰਲੋਕ ਲਈ ਤਿਆਰ ਕਰਨ ਦਾ ਇੱਕ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਰਸਤਾ ਹੈ। ਸ਼ਹਾਦਤ ਦੀ ਘਟਨਾ ਦ੍ਰਿੜਤਾ ਦਾ ਸਬਕ ਹੈ, ਇਸ ਲਈ ਮੁਬਾਰਕ ਜੀਵਨ ਇੱਕ ਮਾਰਗਦਰਸ਼ਕ ਸਿਧਾਂਤ ਹੈ। ਹੁਸੈਨ ਦੀ ਉਦਾਹਰਣ ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਪੈਗੰਬਰ (ਸ.ਬ.) ਦੀ ਉਦਾਹਰਣ ਦਾ ਸੰਪੂਰਨ ਪ੍ਰਤੀਬਿੰਬ ਹੈ। ਧਾਰਮਿਕ ਗਿਆਨ ਅਤੇ ਉੱਤਮਤਾ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ, ਸਯੀਦੁਨਾ ਹੁਸੈਨ (ਰ.ਅ.) ਉਸ ਅਰਬ ਯੁੱਗ ਦੇ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਵਿਗਿਆਨਾਂ ਅਤੇ ਕਲਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਵੀ ਨਿਪੁੰਨ ਸਨ। ਭਾਸ਼ਣ ਕਲਾ ਸਿਰਾਜੁਲ ਦੀਆਂ ਕਿਤਾਬਾਂ ਵਿੱਚ ਮਿਲਦੀ ਹੈ। ਮਦੀਨਾ ਤੋਂ ਕਰਬਲਾ ਅਤੇ ਕਰਬਲਾ ਦੇ ਮੈਦਾਨ ਵਿੱਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਜੋ ਉਪਦੇਸ਼ ਦਿੱਤੇ ਉਹ ਭਾਸ਼ਣ ਅਤੇ ਭਾਸ਼ਣ ਕਲਾ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਵਧੀਆ ਸ਼ਾਹਕਾਰ ਹਨ। ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਬੋਲਚਾਲ ਵਾਲੇ ਸ਼ਬਦ ਅਤੇ ਸਿਆਣਪ ਭਰੇ ਬਚਨ ਨੈਤਿਕਤਾ ਅਤੇ ਸਿਆਣਪ ਦਾ ਇੱਕ ਮਹਾਨ ਸਬਕ ਹਨ। ਉਹ (ਰ.ਅ.) ਬਹੁਤ ਹੀ ਪਵਿੱਤਰ ਅਤੇ ਤਪੱਸਵੀ ਸਨ। ਪੂਜਾ ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਦਿਲ ਦੀ ਸ਼ੁੱਧਤਾ, ਆਤਮਾ ਦੀ ਸ਼ੁੱਧਤਾ ਅਤੇ ਕਾਰਜ ਦੀ ਇਮਾਨਦਾਰੀ ਦਾ ਉਦੇਸ਼ ਅਤੇ ਉਦੇਸ਼ ਹੈ। ਉਹ (ਰ.ਅ.) ਪਵਿੱਤਰ ਕੁਰਾਨ, ਨਮਾਜ਼, ਜ਼ਕਾਤ, ਵਰਤ ਅਤੇ ਹੱਜ ਵਿੱਚ ਅੱਲ੍ਹਾ ਸਰਬਸ਼ਕਤੀਮਾਨ ਦੇ ਹੁਕਮਾਂ ਨੂੰ ਪੂਰਾ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਅਗਵਾਈ ਕਰਦੇ ਸਨ। ਉਹ (ਰਜਿ.) ਅਸੈਂਬਲੀ ਵਿੱਚ ਇੱਜ਼ਤ ਅਤੇ ਸ਼ਾਨ ਨਾਲ ਬੈਠਦੇ ਸਨ। ਉਹ (ਰਜਿ.) ਬਹੁਤ ਹੀ ਨਿਮਰ ਸਨ ਅਤੇ ਬਿਨਾਂ ਕਿਸੇ ਝਿਜਕ ਦੇ ਨੀਵੇਂ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਮਿਲਦੇ ਸਨ। ਇੱਕ ਵਾਰ, ਜਦੋਂ ਉਹ ਕਿਤੇ ਜਾ ਰਹੇ ਸਨ, ਤਾਂ ਰਸਤੇ ਵਿੱਚ ਕੁਝ ਗਰੀਬ ਲੋਕ ਖਾਣਾ ਖਾ ਰਹੇ ਸਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਦੇਖ ਕੇ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ (ਰਜਿ.) ਨੂੰ ਸੱਦਾ ਦਿੱਤਾ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਕਿਹਾ, “ਹੇ ਰਸੂਲ ਦੇ ਪੁੱਤਰ, ਕਿਰਪਾ ਕਰਕੇ ਸਾਡੇ ਨਾਲ ਖਾਣਾ ਖਾਓ।” ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਕਹਿਣ ‘ਤੇ, ਉਹ ਤੁਰੰਤ ਰੇਲਗੱਡੀ ‘ਤੇ ਚੜ੍ਹ ਗਏ। ਉਹ ਬੱਸ ਤੋਂ ਹੇਠਾਂ ਉਤਰੇ ਅਤੇ ਭੋਜਨ ਵਿੱਚ ਹਿੱਸਾ ਲੈਂਦੇ ਹੋਏ ਕਿਹਾ, “ਅੱਲ੍ਹਾ ਹੰਕਾਰੀ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਪਿਆਰ ਨਹੀਂ ਕਰਦਾ। ਮੈਂ ਤੁਹਾਡਾ ਸੱਦਾ ਸਵੀਕਾਰ ਕਰ ਲਿਆ ਹੈ। ਤੁਸੀਂ ਵੀ ਮੇਰਾ ਸੱਦਾ ਸਵੀਕਾਰ ਕਰੋ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਘਰ ਲੈ ਜਾਓ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਖੁਆਓ।” ਨਿਰਸਵਾਰਥਤਾ ਅਤੇ ਸੱਚ ਪ੍ਰਤੀ ਸ਼ਰਧਾ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਕਿਤਾਬ, ਫਦਾਈਲ ਅਲ-ਅਖਲਾਕ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਸਿਰਲੇਖ ਸਨ। ਉਹ ਅੱਲ੍ਹਾ ਦੇ ਰਾਹ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਮੁਜਾਹਿਦ ਸਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੁਆਰਾ ਕੀਤੇ ਗਏ ਜਿਹਾਦ ਇਸਲਾਮ ਦੇ ਇਤਿਹਾਸ ਦੀਆਂ ਚਮਕਦਾਰ ਪ੍ਰਾਪਤੀਆਂ ਹਨ, ਅਤੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਮਿਰਜ਼ੇ ਰਾਹੀਂ, ਸੱਚ ਦੇ ਧਰਮ ਦਾ ਬਾਗ਼ ਪੈਗੰਬਰਾਂ ਦੇ ਹੱਥਾਂ ਹੇਠ ਹਰੇ ਭਰੇ ਅਤੇ ਫੁੱਲਦਾ-ਫੁੱਲਦਾ ਹੋਇਆ। ਇਸ ਲਈ, ਉਸਨੇ ਇਸਲਾਮੀ ਮੁਹਿੰਮਾਂ ਵਿੱਚ ਵੀ ਹਿੱਸਾ ਲਿਆ। 3 ਹਿਜਰੀ ਵਿੱਚ, ਉਸਨੇ ਅਫਰੀਕਾ ਦੇ ਖੁਰਾਸਾਨ, ਤ੍ਰਿਪੋਲੀ, ਜਾਰਨ ਅਤੇ ਤਬਾਰਿਸਤਾਨ ਦੀਆਂ ਲੜਾਈਆਂ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਮੁਜਾਹਿਦ ਵਜੋਂ ਹਿੱਸਾ ਲਿਆ। 15 ਹਿਜਰੀ ਵਿੱਚ ਹੋਈ ਕਾਂਸਟੈਂਟੀਨੋਪਲ ਦੀ ਮੁਹਿੰਮ ਵਿੱਚ, ਉਸਨੇ ਬਹਾਦਰੀ ਦਾ ਸਾਰ ਦਿਖਾਇਆ ਅਤੇ ਹਿੰਮਤ ਅਤੇ ਬਹਾਦਰੀ ਦਾ ਇਤਿਹਾਸ ਰਚਿਆ। ਉਹ ਉਦਾਰਤਾ ਵਿੱਚ ਬੇਮਿਸਾਲ ਹੈ। ਪਰਿਵਾਰਕ ਪਰੰਪਰਾਵਾਂ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਉਹ ਲੋੜਵੰਦਾਂ ਦੀਆਂ ਜ਼ਰੂਰਤਾਂ ਨੂੰ ਪੂਰਾ ਕਰਨ ਲਈ ਯਤਨਸ਼ੀਲ ਰਹਿੰਦਾ ਸੀ। ਇੱਕ ਵਾਰ, ਮਦੀਨੇ ਦੀਆਂ ਗਲੀਆਂ ਵਿੱਚ ਘੁੰਮਦਾ ਇੱਕ ਪਿੰਡ ਦਾ ਭਿਖਾਰੀ ਉਸਦੇ ਦਰਵਾਜ਼ੇ ‘ਤੇ ਪਹੁੰਚਿਆ ਅਤੇ ਉਸਦਾ ਦਰਵਾਜ਼ਾ ਖੜਕਾਇਆ। ਉਹ (ਰ.) ਉਸ ਸਮੇਂ ਨਮਾਜ਼ ਵਿੱਚ ਰੁੱਝਿਆ ਹੋਇਆ ਸੀ ਅਤੇ ਆਪਣੀ ਨਮਾਜ਼ ਛੋਟੀ ਕਰਕੇ ਬਾਹਰ ਆਇਆ। ਉਸਨੇ ਦੇਖਿਆ ਕਿ ਭਿਖਾਰੀ ਗਰੀਬੀ ਵਿੱਚ ਸੀ। ਉਹ ਤੁਰੰਤ ਘਰ ਵਾਪਸ ਆਇਆ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਗੁਲਾਮ ਕੰਬਰ ਨੂੰ ਬੁਲਾਇਆ। ਜਦੋਂ ਉਹ ਪਹੁੰਚਿਆ, ਤਾਂ ਉਸਨੇ ਪੁੱਛਿਆ, “ਸਾਡੇ ਖਰਚਿਆਂ ਵਿੱਚੋਂ ਤੁਹਾਡੇ ਕੋਲ ਕੀ ਬਚਿਆ ਹੈ?” ਉਸਨੇ ਜਵਾਬ ਦਿੱਤਾ, “ਦੋ ਸੌ ਦਿਰਹਮ ਹਨ, ਅਤੇ ਤੁਸੀਂ (ਰ.) ਨੇ ਹੁਕਮ ਦਿੱਤਾ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਸਾਡੇ ਪਰਿਵਾਰ ‘ਤੇ ਖਰਚ ਕੀਤੇ ਜਾਣ।” ਇਹ ਸੁਣ ਕੇ, ਉਸਨੇ (ਰ.) ਨੇ ਕਿਹਾ, “ਉਹ ਦਿਰਹਮ ਲਿਆਓ। ਸਾਡੇ ਪਰਿਵਾਰ ਨਾਲੋਂ ਵੱਧ ਲਾਇਕ ਵਿਅਕਤੀ ਆਇਆ ਹੈ।” ਫਿਰ ਉਸਨੇ ਉਹ ਦਿਰਹਮ ਭਿਖਾਰੀ ਨੂੰ ਦੇ ਦਿੱਤੇ। ਉਹ (ਰਜ਼ਿ.) ਮਹਿਮਾਨਾਂ ਦੀ ਸੇਵਾ ਕਰਦੇ ਸਨ। ਉਹ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਦਿੰਦੇ ਸਨ ਜੋ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਚਾਹੁੰਦੇ ਸਨ। ਉਹ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਮਾਫ਼ ਕਰਦੇ ਸਨ। ਉਹ ਲੋੜਵੰਦਾਂ ਦੀਆਂ ਜ਼ਰੂਰਤਾਂ ਪੂਰੀਆਂ ਕਰਦੇ ਸਨ। ਉਹ ਮੰਗਤੇ ਨੂੰ ਵਾਂਝਾ ਨਹੀਂ ਕਰਦੇ ਸਨ। ਉਹ ਨੰਗੇ ਨੂੰ ਕੱਪੜੇ ਪਾਉਂਦੇ ਸਨ। ਉਹ ਭੁੱਖਿਆਂ ਨੂੰ ਭੋਜਨ ਦਿੰਦੇ ਸਨ। ਉਹ ਕਰਜ਼ਦਾਰ ਦਾ ਕਰਜ਼ਾ ਅਦਾ ਕਰਦੇ ਸਨ। ਉਹ ਕਮਜ਼ੋਰਾਂ ਦੀ ਮਦਦ ਕਰਦੇ ਸਨ। ਉਹ ਯਤੀਮਾਂ ਪ੍ਰਤੀ ਦਿਆਲੂ ਹੁੰਦੇ ਸਨ। ਉਹ ਲੋੜਵੰਦਾਂ ਦੀ ਮਦਦ ਕਰਦੇ ਸਨ। ਜਿੱਥੇ ਵੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਧਨ ਮਿਲਦਾ ਸੀ, ਉਹ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਯੋਗ ਲੋਕਾਂ ਵਿੱਚ ਵੰਡ ਦਿੰਦੇ ਸਨ। ਉਹ ਹੱਜ ਕਰਨ ਵਾਲਿਆਂ ਨੂੰ ਪਾਣੀ ਦਿੰਦੇ ਸਨ। ਉਹ ਆਪਣਾ ਵਾਅਦਾ ਨਿਭਾਉਂਦੇ ਸਨ। ਮੈਨੂੰ ਤੁਹਾਡੀ ਕੋਈ ਉਦਾਹਰਣ ਨਹੀਂ ਮਿਲਦੀ। ਤੁਸੀਂ ਸਾਰੇ ਸਾਥੀਆਂ ਦਾ ਸਤਿਕਾਰ ਕਰਦੇ ਸੀ। ਸਈਦ ਨਾ ਅਲੀ ਅਲ-ਮੁਰਤਾਦਾ (ਰਜ਼ਿ.) ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਸਈਦੁਨਾ ਹਸਨ (ਰਜ਼ਿ.) ਆਪਣੀ ਛਾਤੀ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਸਿਰ ਤੱਕ ਦੁਨੀਆ ਦੇ ਪ੍ਰਭੂ (ਸ.ਅ.ਵ.) ਦੇ ਸਮਾਨ ਸਨ, ਅਤੇ ਸਈਦੁਨਾ ਹੁਸੈਨ (ਰਜ਼ਿ.) ਆਪਣੀ ਛਾਤੀ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਪੈਰਾਂ ਤੱਕ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਸਮਾਨ ਸਨ। ਪਵਿੱਤਰ ਪੈਗੰਬਰ (ਸ.ਅ.ਵ.) ਨੇ ਕਿਹਾ, “ਹਸਨ (ਰਜ਼ਿ.ਅ.ਵ.) ਅਤੇ ਹੁਸੈਨ (ਰਜ਼ਿ.ਅ.ਵ.) ਜੰਨਤ ਦੇ ਫੁੱਲ ਹਨ, ਜੰਨਤ ਦੇ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਦੇ ਆਗੂ ਹਨ। ਉਹ ਇਸ ਦੁਨੀਆ ਵਿੱਚ ਮੇਰੇ ਲਈ ਖੁਸ਼ਬੂ ਹਨ। ਜੋ ਕੋਈ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਪਿਆਰ ਕਰਦਾ ਹੈ ਉਹ ਮੈਨੂੰ ਪਿਆਰ ਕਰਦਾ ਹੈ।” ਜਿਸਨੇ ਵੀ ਉਸ ਨਾਲ ਨਫ਼ਰਤ ਰੱਖੀ, ਉਸਨੇ ਮੇਰੇ ਨਾਲ ਨਫ਼ਰਤ ਰੱਖੀ। ਹੁਸੈਨ (ਰ.) ਮੇਰੇ ਤੋਂ ਹੈ ਅਤੇ ਮੈਂ ਹੁਸੈਨ (ਰ.) ਤੋਂ ਹਾਂ ਅਤੇ ਹਜ਼ਰਤ (ਸ.) ਨੇ ਕਿਹਾ, “ਹਸਨ (ਰ.) ਲਈ ਮੇਰਾ ਡਰ, ਮੇਰੀ ਅਗਵਾਈ, ਹਿੰਮਤ, ਉਦਾਰਤਾ ਮੇਰੀ ਵਿਰਾਸਤ ਹੈ।” ਹਿਜਾਜ਼ ਦੇ ਆਗੂਆਂ ਨੇ ਸਪੱਸ਼ਟ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਯਜ਼ੀਦ ਪ੍ਰਤੀ ਵਫ਼ਾਦਾਰੀ ਕਰਨ ਤੋਂ ਇਨਕਾਰ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ਅਮੀਰ ਮੁਆਵੀਆ (ਰ.) ਦੇ ਜੀਵਨ ਦੌਰਾਨ, ਇਹ ਮਾਮਲਾ ਉਦੋਂ ਤੱਕ ਬਣਿਆ ਰਿਹਾ ਜਦੋਂ ਤੱਕ ਸੀਰੀਆ ਅਤੇ ਇਰਾਕ ਦੇ ਆਮ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਯਜ਼ੀਦ ਦੀ ਵਫ਼ਾਦਾਰੀ ਸਵੀਕਾਰ ਨਹੀਂ ਕਰ ਲਈ ਅਤੇ ਜਦੋਂ ਹੋਰ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਦੇਖਿਆ ਕਿ ਮੁਸਲਮਾਨ ਯਜ਼ੀਦ ਲਈ ਵੱਡੀ ਗਿਣਤੀ ਵਿੱਚ ਇਕੱਠੇ ਹੋਏ ਹਨ, ਪਰ ਮਦੀਨਾ ਦੇ ਲੋਕ ਅਤੇ ਖਾਸ ਕਰਕੇ ਸਯੀਦੁਨਾ ਹੁਸੈਨ (ਰ.), ਸਯੀਦੁਨਾ ਅਬਦੁੱਲਾ ਬਿਨ ਉਮਰ (ਰ.), ਸਯੀਦੁਨਾ ਅਬਦੁੱਲਾ ਬਿਨ ਜ਼ੁਬੈਰ (ਰ.) ਯਜ਼ੀਦ ਪ੍ਰਤੀ ਵਫ਼ਾਦਾਰੀ ਕਰਨ ਤੋਂ ਇਨਕਾਰ ਕਰਨ ‘ਤੇ ਅਡੋਲ ਰਹੇ ਅਤੇ ਬਿਨਾਂ ਕਿਸੇ ਵਿਚਾਰ ਦੇ ਸੱਚ ਦਾ ਐਲਾਨ ਕਰਦੇ ਰਹੇ ਕਿ ਯਜ਼ੀਦ ਕਿਸੇ ਵੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਮੁਸਲਮਾਨਾਂ ਦਾ ਖਲੀਫ਼ਾ ਬਣਾਏ ਜਾਣ ਦੇ ਯੋਗ ਨਹੀਂ ਸੀ ਜਦੋਂ ਤੱਕ ਅਮੀਰ ਮੁਆਵੀਆ (ਰ.) ਦੀ ਮੌਤ ਨਹੀਂ ਹੋ ਗਈ ਅਤੇ ਯਜ਼ੀਦ ਬਿਨ ਮੁਆਵੀਆ ਨੇ ਉਸਦੀ ਜਗ੍ਹਾ ਲੈ ਲਈ। ਸੱਚ ਦੇ ਸਿਰ ਦੀ ਉਚਾਈ ਦੇ ਕਾਰਨ ਦੀ ਮਹੱਤਤਾ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ (ਰ.ਅ.) ਨੂੰ ਖ਼ਤਰਿਆਂ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਨ ਲਈ ਮਜਬੂਰ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਅਤੇ 3 ਜ਼ੁਲ-ਹਿੱਜਾਹ 06 ਹਿਜਰੀ 8 ਤਰੀਕ ਨੂੰ ਉਹ ਮੱਕਾ ਛੱਡ ਕੇ ਕੁਫਾ ਲਈ ਰਵਾਨਾ ਹੋ ਗਏ। ਉਸ ਸਮੇਂ ਯਜ਼ੀਦ ਦੁਆਰਾ ਅਮਰ ਬਿਨ ਸਾਦ ਅਲ-ਅਸ ਨੂੰ ਮੱਕਾ ਦਾ ਗਵਰਨਰ ਨਿਯੁਕਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਜਦੋਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਆਉਣ ਦੀ ਖ਼ਬਰ ਮਿਲੀ, ਤਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਰਸਤੇ ਵਿੱਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਰੋਕਣ ਲਈ ਕੁਝ ਆਦਮੀ ਭੇਜੇ। ਸਯੀਦੁਨਾ ਹੁਸੈਨ (ਰ.ਅ.) ਨੇ ਵਾਪਸ ਜਾਣ ਤੋਂ ਇਨਕਾਰ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਅਤੇ ਇਰਾਕ ਅਤੇ ਕੁਫਾ ਦੇ ਮੁਸਲਮਾਨਾਂ ਨੂੰ ਝੂਠ ਦੀ ਗੁਲਾਮੀ ਤੋਂ ਮੁਕਤ ਕਰਨ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਸੱਚ ਦਾ ਮਾਹੌਲ ਦੇਣ ਲਈ ਆਪਣੇ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਅਤੇ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀ ਨਾਲ ਬੇਚੈਨ ਹੋ ਕੇ ਅੱਗੇ ਵਧ ਗਏ। ਯਜ਼ੀਦ ਦੀਆਂ ਸਾਰੀਆਂ ਮੁਸੀਬਤਾਂ, ਮੁਸ਼ਕਿਲਾਂ ਅਤੇ ਸਾਜ਼ਿਸ਼ਾਂ ਦਾ ਸਬਰ ਅਤੇ ਸਿਆਣਪ ਨਾਲ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਦੇ ਹੋਏ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ 10 ਮੁਹੱਰਮ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਆਪਣੇ ਸਾਰੇ ਅਹਿਲੁਲ ਬੈਤ ਅਤੇ ਸਾਥੀਆਂ ਨੂੰ ਇਕੱਠਾ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਪ੍ਰਸ਼ੰਸਾ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਇਹ ਭਾਸ਼ਣ ਪ੍ਰਸ਼ੰਸਾ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਮੈਂ ਕਿਸੇ ਹੋਰ ਦੇ ਸਾਥੀਆਂ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਸਾਥੀਆਂ ਨਾਲੋਂ ਵੱਧ ਵਫ਼ਾਦਾਰ ਨਹੀਂ ਮੰਨਦਾ, ਨਾ ਹੀ ਮੈਂ ਕਿਸੇ ਦੇ ਪਰਿਵਾਰ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਪਰਿਵਾਰ ਨਾਲੋਂ ਵੱਧ ਧਰਮੀ ਅਤੇ ਦਿਆਲੂ ਸਮਝਦਾ ਹਾਂ। ਅੱਲ੍ਹਾ ਤੁਹਾਨੂੰ ਚੰਗਿਆਈ ਨਾਲ ਫਲ ਦੇਵੇ। ਮੈਨੂੰ ਯਕੀਨ ਹੈ ਕਿ ਕੱਲ੍ਹ ਜ਼ਰੂਰ ਜੰਗ ਹੋਵੇਗੀ, ਇਸ ਲਈ ਮੈਂ ਤੁਹਾਨੂੰ ਵਾਪਸ ਆਉਣ ਦੀ ਇਜਾਜ਼ਤ ਦੇਣ ਲਈ ਤਿਆਰ ਹਾਂ। ਤੁਸੀਂ ਲੋਕੋ, ਆਪਣੇ ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਅਤੇ ਪਿੰਡਾਂ ਵਿੱਚ ਜਾਓ। ਰਾਤ ਹੋ ਗਈ ਹੈ। ਇੱਕ-ਇੱਕ ਊਠ ਲੈ ਜਾਓ। ਮੈਂ ਇਹ ਇਸ ਲਈ ਕਹਿ ਰਿਹਾ ਹਾਂ ਕਿਉਂਕਿ ਯਜ਼ੀਦ ਦੇ ਲੋਕ ਸਿਰਫ਼ ਮੈਨੂੰ ਹੀ ਲੱਭਣਗੇ। ਮੇਰੇ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਕਿਸੇ ਦੀ ਭਾਲ ਨਹੀਂ ਕੀਤੀ ਜਾਵੇਗੀ। ਦੁਸ਼ਮਣ ਸਿਰਫ਼ ਮੈਨੂੰ ਹੀ ਮਾਰਨਾ ਚਾਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਭਾਸ਼ਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਸ਼ਹੀਦਾਂ ਦੇ ਭਾਸ਼ਣ ਦਿੱਤੇ ਗਏ, ਜਿਸ ਦੇ ਜਵਾਬ ਵਿੱਚ ਤੁਹਾਡੇ ਪੁੱਤਰਾਂ, ਭਰਾਵਾਂ, ਭਤੀਜਿਆਂ ਅਤੇ ਅਬਦੁੱਲਾ ਬਿਨ ਜਾਫ਼ਰ (ਰ) ਦੇ ਦੋ ਪੁੱਤਰਾਂ ਨੇ ਭਾਵੁਕ ਅਤੇ ਦਰਦਨਾਕ ਭਾਸ਼ਣ ਦਿੱਤੇ। ਸਰਬਸੰਮਤੀ ਨਾਲ ਪ੍ਰਗਟ ਕੀਤੀਆਂ ਗਈਆਂ ਭਾਵਨਾਵਾਂ ਇਹ ਸਨ: ਤੁਸੀਂ ਇਕੱਲੇ ਲੜਦੇ ਹੋ ਅਤੇ ਅੱਲ੍ਹਾ ਦੇ ਰਾਹ ਵਿੱਚ ਆਪਣੀਆਂ ਜਾਨਾਂ ਦਿੰਦੇ ਹੋ, ਅਤੇ ਅਸੀਂ ਆਪਣੀਆਂ ਜਾਨਾਂ ਦੇ ਡਰੋਂ ਭੱਜਦੇ ਹਾਂ ਅਤੇ ਜੀਉਂਦੇ ਹਾਂ। ਅੱਲ੍ਹਾ ਸਾਨੂੰ ਇਹ ਦਿਨ ਨਾ ਦਿਖਾਵੇ। ਇਹ ਸਾਡੇ ਲਈ ਅਸੰਭਵ ਹੈ। ਇਹ ਸਾਡੀ ਨਸਲੀ ਸ਼ਾਨ ਅਤੇ ਸਨਮਾਨ ਦੇ ਵਿਰੁੱਧ ਹੈ। ਅਸੀਂ ਕਿਹੜਾ ਚਿਹਰਾ ਦਿਖਾਵਾਂਗੇ ਅਤੇ ਕੀ ਕਰਾਂਗੇ? ਸਾਨੂੰ ਪੁੱਛਿਆ ਜਾਵੇਗਾ, “ਅਸੀਂ ਕਿਵੇਂ ਕਹਿ ਸਕਦੇ ਹਾਂ ਕਿ ਅਸੀਂ ਆਪਣੇ ਮਾਲਕ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਆਗੂ ਨੂੰ ਪਿੱਛੇ ਛੱਡ ਦਿੱਤਾ?” “ਅਸੀਂ ਯੁੱਧ ਵਿੱਚ ਹਿੱਸਾ ਨਹੀਂ ਲਿਆ, ਨਾ ਹੀ ਅਸੀਂ ਉਸ ਲਈ ਤੀਰ ਚਲਾਇਆ, ਨਾ ਹੀ ਅਸੀਂ ਉਸ ਲਈ ਤਲਵਾਰ ਚਲਾਈ?” “ਰੱਬ ਦੀ ਸੌਂਹ, ਅਸੀਂ ਤੁਹਾਡੇ ਤੋਂ ਵੱਖ ਨਹੀਂ ਹੋਵਾਂਗੇ।” “ਅਸੀਂ ਆਪਣੀਆਂ ਜਾਨਾਂ, ਆਪਣੀ ਜਾਇਦਾਦ, ਆਪਣਾ ਪਰਿਵਾਰ ਅਤੇ ਆਪਣਾ ਸਾਰਾ ਸਮਾਨ ਤੁਹਾਡੇ ਲਈ ਕੁਰਬਾਨ ਕਰ ਦੇਵਾਂਗੇ।” “ਤੁਹਾਡੇ ਨਾਲ ਜੋ ਹੋਵੇਗਾ ਉਹ ਸਾਡੀ ਕਿਸਮਤ ਹੋਵੇਗੀ।” “ਤੁਹਾਡੇ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਸਾਡੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਬੇਕਾਰ ਹੈ।” “ਤੁਹਾਡੇ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਸਾਡੇ ਸਾਥੀਆਂ ਨੇ ਵੀ ਭਾਸ਼ਣ ਦਿੱਤੇ ਜੋ ਦ੍ਰਿੜਤਾ ਅਤੇ ਕੁਰਬਾਨੀ ਦੇ ਜਨੂੰਨ ਨਾਲ ਭਰੇ ਹੋਏ ਸਨ।” “ਉਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਮੇਰੇ ਵਿੱਚ ਕਰਬਲਾ ਦੇ ਮੈਦਾਨ ਵਿੱਚ ਫੁੱਟਣ ਵਾਲੇ ਕਿਆਮਤ ਬਾਰੇ ਲਿਖਣ ਦੀ ਹਿੰਮਤ ਨਹੀਂ ਹੈ।” ਹਜ਼ਰਤ ਹਸਨ ਬਸਰੀ ਤੋਂ ਬਿਆਨ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਦੁਨੀਆ ਦਾ ਪਿਆਰ ਸਾਰੀਆਂ ਬੁਰਾਈਆਂ ਦੀ ਜੜ੍ਹ ਹੈ। ਯਜ਼ੀਦ ਦਾ ਦਿਲ ਦੁਨੀਆ ਦੇ ਪਿਆਰ ਲਈ ਲਾਲਸਾ ਦੀਆਂ ਜ਼ੰਜੀਰਾਂ ਨਾਲ ਜਕੜਿਆ ਹੋਇਆ ਸੀ, ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਉਹ ਪ੍ਰਸਿੱਧੀ ਅਤੇ ਸ਼ਕਤੀ ਤੋਂ ਅੰਨ੍ਹਾ ਹੋ ਗਿਆ। ਅੰਤ ਤੋਂ ਬੇਪਰਵਾਹ, ਯਜ਼ੀਦ ਦਾ ਅਪਵਿੱਤਰ ਰਾਜ ਪੈਗੰਬਰ ਦੇ ਪਰਿਵਾਰ ਨਾਲ ਧੋਖਾ ਕਰਨ ਦੇ ਬਦਲੇ ਤਿੰਨ ਸਾਲ ਅਤੇ ਛੇ ਮਹੀਨੇ ਤੱਕ ਚੱਲਿਆ। ਉਹ 24 ਹਿਜਰੀ ਦੇ ਰਬੀ ਨੂਰ ਨੂੰ ਸੀਰੀਆ ਦੇ ਹੋਮਸ ਸ਼ਹਿਰ ਦੇ ਹਵਾਰਿਨ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ 49 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿੱਚ ਅਕਾਲ ਚਲਾਣਾ ਕਰ ਗਏ। ਉਹ ਤਖਤ ਕਿਹੜੀ ਕਬਰ ਵਿੱਚ ਹੈ? ਉਹ ਤਾਜ ਕਿੱਥੇ ਹੈ? ਹੇ ਮਿੱਟੀ, ਮੈਨੂੰ ਦੱਸ ਕਿ ਅੱਜ ਯਜ਼ੀਦ ਕਿੱਥੇ ਹੈ। ਯਜ਼ੀਦ ਦੇ ਰਾਜ ਦਾ ਅੰਤ, ਜੋ ਕਿ ਇਸ ਦੁਨੀਆਂ ਅਤੇ ਪਰਲੋਕ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਸਬਕ ਸੀ, ਅਪਮਾਨ ਅਤੇ ਬੇਇੱਜ਼ਤੀ ਦਾ ਕਾਰਨ ਸੀ। ਪਰ ਹੁਸੈਨ (ਰ.) ਅਜੇ ਵੀ ਸਾਰੀ ਮਨੁੱਖਤਾ ਦੇ ਦਿਲਾਂ ਵਿੱਚ ਰਾਜ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ। ਇਹ ਨਿਯਮ ਕਿਆਮਤ ਦੇ ਦਿਨ ਤੱਕ ਰਹੇਗਾ। ਹੁਸੈਨਵਾਦ ਅਤੇ ਯਜ਼ੀਦਵਾਦ ਵਿਚਕਾਰ ਲੜਾਈ ਕਿਆਮਤ ਦੇ ਦਿਨ ਤੱਕ ਸਹੀ ਅਤੇ ਗਲਤ ਵਿੱਚ ਫ਼ਰਕ ਕਰਨ ਲਈ ਜਾਰੀ ਰਹੇਗੀ। ਸਯੀਦੁਨਾ ਹੁਸੈਨ (ਰ.) ਦੀ ਸ਼ਹਾਦਤ ਦੀ ਘਟਨਾ ਸਾਨੂੰ ਇੱਕ ਖਾਸ ਸਬਕ ਸਿਖਾਉਂਦੀ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਜਿਸਨੂੰ ਗਲਤ ਸਮਝਦੇ ਸਨ, ਉਸ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਦ੍ਰਿੜਤਾ ਨਾਲ ਖੜ੍ਹੇ ਰਹੇ। ਉਹ ਦ੍ਰਿੜਤਾ ਦਾ ਪਹਾੜ ਬਣ ਗਿਆ। ਉਸਨੇ ਹਿੰਮਤ ਅਤੇ ਬਹਾਦਰੀ ਦਾ ਸਬਕ ਸਿੱਖਿਆ। ਉਸਨੇ ਕੁਰਬਾਨੀ ਅਤੇ ਸਵੈ-ਕੁਰਬਾਨੀ ਦਾ ਸਬਕ ਸਿੱਖਿਆ। ਇਸ ਭਿਆਨਕ ਲੜਾਈ ਵਿੱਚ, ਉਹ ਪਰਮਾਤਮਾ ਦੀ ਯਾਦ ਤੋਂ ਅਣਜਾਣ ਨਹੀਂ ਰਿਹਾ, ਵਰਤ ਅਤੇ ਨਮਾਜ਼ ਲਈ ਵਚਨਬੱਧ ਰਿਹਾ, ਅਤੇ ਸਬਰ ਦਾ ਰਸਤਾ ਨਹੀਂ ਛੱਡਿਆ। ਦੁਨੀਆਂ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਦੁਨੀਆਂ ਦੇ ਅੰਤ ਤੱਕ, ਮੁਹੰਮਦ (ਸੱਲੱਲਾਹੁ ਅਲੈਹਿ. ਅੱਲ੍ਹਾ ਸਾਨੂੰ ਹੁਸੈਨ ਦੇ ਕੰਮ ਕਰਨ ਦੀ ਸਮਰੱਥਾ ਦੇਵੇ। ਆਮੀਨ। ਆਮੀਨ।

ਸੰਪਾਦਕ: ਜ਼ਫ਼ਰ ਇਕਬਾਲ ਜ਼ਫ਼ਰ