ਕਾਵਿ ਸੰਗ੍ਰਹਿ-ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਦੇ ਪਰਛਾਵੇਂ – ਜਸਵੰਤ ਗਿੱਲ ਸਮਾਲਸਰ

ਕਾਵਿ ਸੰਗ੍ਰਹਿ-ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਦੇ ਪਰਛਾਵੇਂ – ਜਸਵੰਤ ਗਿੱਲ ਸਮਾਲਸਰ

ਜਸਵੰਤ ਗਿੱਲ ਸਮਾਲਸਰ ਦੀ ਕਵਿਤਾ ਉਹ ਕਵਿਤਾ ਨਹੀਂ ਜੋ ਸਿਰਫ ਰੋਮਾਂਸਵਾਦੀ ਹੋਵੇ ਜਾਂ ਕੁਦਰਤ ਦੀਆਂ ਗੱਲਾਂ ਕਰੇ। ਉਹ ਗੱਲ ਕਰਦਾ ਹੈ ਮਨੁੱਖ ਦੇ ਹੱਕਾਂ ਦੀ। ਇਸਕਾਵ ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਕਵਿਤਾ ਮੇਰੀ ਕਵਿਤਾ ਵਿੱਚ ਹੀ ਉਹ ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ

ਜੇ ਤੁਸੀਂ ਕਵਿਤਾ ਨੂੰ
ਸਿਰਫ ਸਵਾਦ ਲਈ ਪੜ੍ਹਦੇ ਹੋ
ਤਾਂ ਮੇਰੀ ਕਵਿਤਾ
ਤੁਹਾਡੇ ਸਵਾਦ ਨੂੰ
ਕਿਰਕਿਰਾ ਕਰ ਸਕਦੀ ਐ

ਉਸ ਦੀਆਂ ਕਵਿਤਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਪਾਸ਼ ਦੀ ਝਲਕ ਪੈਂਦੀ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਉਹ ਕਵਿਤਾ ਦੀ ਤਾਕਤ ਦੀ ਗੱਲ ਕਰਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਉਸਦੇ ਤਰਕ ਬੜੇ ਤਾਕਤਵਰ ਹਨ। ਉਹ ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਬੇਸ਼ੱਕ ਕਵਿਤਾ ਮਸਲੇ ਦਾ ਹੱਲ ਨਾ ਹੋਵੇ ਪਰ ਉਹ ਤੁਹਾਡੇ ਮਸਲੇ ਨੂੰ ਲੋਕਾਂ ਲਈ ਮਸਲਾ ਬਣਾ ਸਕਦੀ ਹੈ।
ਉਸ ਦੀ ਕਵਿਤਾ ਵਿੱਚ ਕਿਰਤੀਆਂ ਦਾ ਦਰਦ ਹੈ। ਲੁੱਟ ਖਸੁੱਟ ਪ੍ਰਤੀ ਵਿਦਰੋਹ ਹੈ। ਉਸ ਦੀ ਕਵਿਤਾ ਇੱਕ ਆਮ ਮਨੁੱਖ ਦੀ ਜ਼ੁਬਾਨ ਬਣਦੀ ਹੈ ਜੋ ਤਰ੍ਹਾਂ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਲੁੱਟਾਂ ਖੋਹਾਂ ਦਾ ਸ਼ਿਕਾਰ ਹੈ। ਫਿਰ ਇਹ ਲੁੱਟ ਸਰਕਾਰਾਂ ਵੱਲੋਂ ਹੋਵੇ ਜਾਂ ਕਾਰਪੋਰੇਟੀ ਘਰਾਣਿਆਂ ਵੱਲੋਂ।

ਜਸਵੰਤ ਗਿੱਲ ਸਮਾਲਸਰ ਜੀ ਮੁਹੱਬਤ ਦੀ ਗੱਲ ਕਰਦਾ ਹੈ ਉੱਥੇ ਵੀ ਉਹ ਆਜ਼ਾਦੀ ਦਾ ਹੋਕਾ ਦਿੰਦਾ ਹੈ।

ਮੇਰੀ ਫਿਤਰਤ ਨਹੀਂ ਹੈ
ਉਡਦੇ ਪਰਿੰਦਿਆਂ ਨੂੰ
ਪਿੰਜਰੇ ਚ
ਕੈਦ ਕਰਨ ਦੀ
ਤੂੰ ਆਜ਼ਾਦ ਏਂ
ਇਹ ਧਰਤੀ
ਇਹ ਅਸਮਾਨ
ਸਭ ਤੇਰੇ ਨੇ
ਤੂੰ ਉਡਾਰੀ ਭਰ
ਤੇਰੇ ਪਰ ਕੱਟਾ
ਮੈਂ ਕੋਈ
ਸ਼ਿਕਾਰੀ ਨਹੀਂ।

ਧਾਰਮਿਕ ਸ਼ੋਸ਼ਣ ਵਿਰੁੱਧ ਵੀ ਉਹ ਆਵਾਜ਼ ਉਠਾਉਂਦਾ ਹੈ। “ਨਾਨਕ ਤੇ ਗੋਬਿੰਦ” ਕਵਿਤਾ ਵਿੱਚ ਉਹ ਸਿੱਖ ਧਰਮ ਵਿੱਚ ਆਈਆਂ ਕੁਰੀਤੀਆਂ ਤੇ ਕਰਮਕਾਂਡਾਂ ਬਾਰੇ ਆਵਾਜ਼ ਬੁਲੰਦ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਉਹ ਇਸ ਗੱਲ ਨੂੰ ਸਮਝਦਾ ਹੈ ਕਿ ਜਦੋਂ ਵੀ ਹੱਕ ਸੱਚ ਲਈ ਆਵਾਜ਼ ਬੁਲੰਦ ਕੀਤੀ ਜਾਵੇਗੀ ਤਾਂ ਡਰਾਵੇ ਦਿੱਤੇ ਜਾਣਗੇ। ਪਰ ਇਸ ਡਰ ਤੋਂ ਆਵਾਜ਼ ਬੁਲੰਦ ਨਾ ਕੀਤੀ ਜਾਵੇ ਇਹ ਉਸ ਨੂੰ ਮਨਜ਼ੂਰ ਨਹੀਂ। ਉਹ ਹਰ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀ ਬੇਇਨਸਾਫੀ ਦੇ ਖਿਲਾਫ ਖੁੱਲ ਕੇ ਬੋਲਦਾ ਹੈ।

ਮੁਹੱਬਤ ਵਿੱਚ ਮਹਿਸੂਸ ਕੀਤੇ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਨਿੱਕੇ ਨਿੱਕੇ ਖਦਸ਼ਿਆਂ ਨੂੰ ਉਸਨੇ ਕਵਿਤਾ ਵਿੱਚ ਪਰੋਇਆ ਹੈ।
“ਬੰਦਿਸ਼ਾਂ” ਕਵਿਤਾ ਵਿੱਚ ਇਸ ਬਾਰੇ ਬੜੀ ਖੂਬਸੂਰਤੀ ਨਾਲ ਗੱਲ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ। ਮਰਦ ਦੀ ਮਾਨਸਿਕਤਾ ਦੀ ਗੱਲ ਕਰਦਿਆਂ ਉਹ ਲਿਖਦਾ ਹੈ।

ਉਹ ਅਕਸਰ
ਸੋਹਣੀ, ਸ਼ਿੰਗਾਰੀ ਹੋਈ
ਜਿਲਦ ਵਾਲੀ
ਕਿਤਾਬ ਹੀ ਲੱਭਦਾ

Comments

No comments yet. Why don’t you start the discussion?

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *

This site uses Akismet to reduce spam. Learn how your comment data is processed.