‘ਸੱਚੇ ਸੁੱਚੇ ਹਰਫ਼’, ਕਵੀ ਸ਼੍ਰੀ ਮਹਿੰਦਰ ਸੂਦ ਵਿਰਕ ਜੀ ਦੁਆਰਾ ਲਿਖਿਆ ਗਿਆ ਇੱਕ ਅਜਿਹਾ ਕਾਵਿ ਸੰਗ੍ਰਿਹ ਹੈ, ਜੋ ਸਿਰਫ਼ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦਾ ਸੰਗਮ ਨਹੀਂ, ਬਲਕਿ ਰੂਹ ਦੀ ਅਵਾਜ਼ ਹੈ। ਇਹ ਕਿਤਾਬ ਪਾਠਕਾਂ ਦੇ ਦਿਲਾਂ ਵਿੱਚ ਡੂੰਘੀ ਥਾਂ ਬਣਾ ਲੈਂਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਜੀਵਨ ਦੇ ਅਨੇਕਾਂ ਰੰਗਾਂ ਨੂੰ ਪੇਸ਼ ਕਰਦੀ ਹੈ।
ਵਿਸ਼ਿਆਂ ਦੀ ਵਿਸ਼ਾਲਤਾ: ਅਧਿਆਤਮ ਤੋਂ ਸਮਾਜ ਤੱਕ :-
ਇਸ ਕਾਵਿ ਸੰਗ੍ਰਿਹ ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੀ ਖਾਸੀਅਤ ਇਸਦੇ ਵਿਸ਼ਿਆਂ ਦੀ ਵਿਭਿੰਨਤਾ ਹੈ। ਕਵੀ ਨੇ ਸਿਰਫ਼ ਪਿਆਰ ਅਤੇ ਵਿਛੋੜੇ ਵਰਗੇ ਮਨੁੱਖੀ ਭਾਵਾਂ ਤੱਕ ਹੀ ਸੀਮਤ ਨਹੀਂ ਰਹਿ ਕੇ, ਸਮਾਜਿਕ ਅਤੇ ਅਧਿਆਤਮਿਕ ਮੁੱਦਿਆਂ ਨੂੰ ਵੀ ਬੜੀ ਬੇਬਾਕੀ ਨਾਲ ਛੋਹਿਆ ਹੈ। ਇਸ ਵਿੱਚ ਗੁਰੂ ਰਵਿਦਾਸ ਜੀ ਅਤੇ ਸੰਵਿਧਾਨ ਨਿਰਮਾਤਾ ਡਾ. ਬੀ ਆਰ ਅੰਬੇਡਕਰ ਜੀ ਬਾਰੇ ਕਵਿਤਾਵਾਂ ਉਸ ਦੀ ਗਹਿਰੀ ਸੋਚ ਦਾ ਪ੍ਰਮਾਣ ਹਨ। ਕਵੀ ਪ੍ਰਭੂ ਪਰਮਾਤਮਾ ਦੀ ਉਸਤਤ, ਰੂਹ ਦੇ ਸਕੂਨ ਅਤੇ ਜੀਵਨ ਦੇ ਅਸਲ ਮਕਸਦ, ਰੂਹਾਨੀਅਤ, ਇਸ਼ਕ ਹਕੀਕੀ ਦੀ ਗੱਲ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਪਾਠਕਾਂ ਨੂੰ ਅੰਦਰੂਨੀ ਸ਼ਾਂਤੀ ਵੱਲ ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਕਰਦਾ ਹੈ।
ਕਵੀ ਦਾ ਆਪਣੀ ਮਾਂ ਬੋਲੀ ਪ੍ਰਤੀ ਪਿਆਰ, ਪਰਿਵਾਰਕ ਰਿਸ਼ਤਿਆਂ ਦੀ ਮਹੱਤਤਾ ਅਤੇ ਔਰਤਾਂ ਦੇ ਹੱਕਾਂ ਬਾਰੇ ਜਾਗਰੂਕਤਾ, ਕੁਦਰਤ ਦੀ ਸਰਵਉੱਚਤਾ ਦਾ ਵਿਲੱਖਣ ਅੰਦਾਜ ਵਿੱਚ ਬਿਆਨ ਇਸ ਸੰਗ੍ਰਿਹ ਨੂੰ ਹੋਰ ਵੀ ਖਾਸ ਬਣਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਉਹ ਸੱਚ ਦਾ ਹੋਕਾ ਦਿੰਦਾ ਹੋਇਆ ਪ੍ਰਭੂ ਪ੍ਰੇਮ ਅਤੇ ਮਨੁੱਖੀ ਨਾਸ਼ਵਾਨਤਾ, ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਭਾਈਚਾਰਕ ਸਾਂਝ ਦੀ ਗੱਲ ਬਾਖੂਬੀ ਪੇਸ਼ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਉਸ ਦੀ ਸਮਾਜਿਕ ਚੇਤਨਾ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ।
ਭਾਸ਼ਾਈ ਸਰਲਤਾ ਅਤੇ ਪ੍ਰਭਾਵਸ਼ਾਲੀ ਸ਼ੈਲੀ:-
ਇਸ ਸੰਗ੍ਰਿਹ ਦੀ ਇੱਕ ਹੋਰ ਖੂਬੀ ਇਸਦੀ ਸਰਲ ਅਤੇ ਪ੍ਰਭਾਵਸ਼ਾਲੀ ਭਾਸ਼ਾ ਹੈ। ਕਵੀ ਨੇ ਗਹਿਰੇ ਭਾਵਾਂ ਨੂੰ ਸਧਾਰਨ ਸ਼ਬਦਾਂ ਵਿੱਚ ਬਿਆਨ ਕਰਕੇ ਕਮਾਲ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਇਸੇ ਕਰਕੇ ਹਰ ਵਰਗ ਦਾ ਪਾਠਕ ਆਸਾਨੀ ਨਾਲ ਇਸ ਨਾਲ ਜੁੜ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਕਈ ਕਵਿਤਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਰੂਪਕਾਂ ਅਤੇ ਅਲੰਕਾਰਾਂ ਦੀ ਸੁੰਦਰ ਵਰਤੋਂ ਕਵਿਤਾਵਾਂ ਨੂੰ ਹੋਰ ਵੀ ਪ੍ਰਭਾਵਸ਼ਾਲੀ ਬਣਾਉਂਦੀ ਹੈ।ਮੈਨੂੰ ਪੂਰਾ ਕਾਵਿ ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਪਸੰਦ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸ ਨੂੰ ਪੜ ਕੇ ਮਨ ਨੂੰ ਰੂਹਾਨੀ ਸਕੂਨ ਦੀ ਤ੍ਰਿਪਤੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।
ਇਸ ਸੰਗ੍ਰਿਹ ਵਿੱਚ ਕਵੀ ਦੀ ਸ਼ਖ਼ਸੀਅਤ ਸਾਫ਼ ਝਲਕਦੀ ਹੈ।ਇਸ ਵਿੱਚ ਸਮੇਂ (ਵਕਤ), ਸੱਚਾਈ, ਵਿਸ਼ਵਾਸ, ਅਤੇ ਖਾਸ ਕਰਕੇ ਮਾਪਿਆ ਪ੍ਰਤੀ ਪਿਆਰ ਫਰਜ਼ਾਂ ਵਰਗੇ ਵਿਸ਼ਿਆਂ ਨੂੰ ਬੜੀ ਖੂਬਸੂਰਤੀ ਨਾਲ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਡੂੰਘੀ ਅਤੇ ਅਟੱਲ ਸੱਚਾਈ ਨਜ਼ਰ ਆਉਂਦੀ ਹੈ। ਕਵੀ ਦਾ ਆਪਣੇ ਮਾਪਿਆਂ ਪ੍ਰਤੀ ਸਤਿਕਾਰ ਅਤੇ ਪਿਆਰ ਵੀ ਇਸ ਸੰਗ੍ਰਿਹ ਤੋਂ ਸਪੱਸ਼ਟ ਦਿੱਸਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਉਸਨੂੰ ਇੱਕ ਸਰਵਣ ਪੁੱਤਰ ਵਾਂਗ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਸੰਗ੍ਰਿਹ ਵਿੱਚ ਕਵੀ ਦੀ ਸਭ ਤੋ ਵੱਖਰੀ ਗੱਲ ਸਮਾਜ ਵਿੱਚ ਆ ਚੁੱਕੀ ਨੈਤਿਕ ਕਦਰਾਂ ਕੀਮਤਾਂ ਵਿੱਚ ਗਿਰਾਵਟ ਨੂੰ ਪੇਸ਼ ਕਰਨ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਦੂਰ ਕਰਨ ਦੇ ਉਪਰਾਲੇ ਲਈ ਵੀ ਜਦੋ ਜਹਿਦ ਜਾਰੀ ਰੱਖੀ ਹੈ। ਕਵੀ ਦੂਰਅੰਦੇਸ਼ੀ ਤਾਂ ਹੈ ਹੀ ਸੱਚ ਦਾ ਹੋਕਾ ਵੱਖਰੇ ਅੰਦਾਜ ਵਿੱਚ ਦਿੰਦਾ ਹੈ। ਅਜਿਹਾ ਵਿਲੱਖਣ ਅੰਦਾਜ ਕਾਵਿਕ ਗੁਣ ਪਾਠਕ ਨੂੰ ਮੋਹਿਤ ਕਰਦਾ ਹੈ।
ਕਾਵਿ ਸੰਗ੍ਰਹਿ ‘ਸੱਚੇ ਸੁੱਚੇ ਹਰਫ਼’ ਦੀ ਇਕ ਹੋਰ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਖ਼ੂਬੀ ਇਸਦਾ ਡਿਜੀਟਲ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਉਪਲਬਧ ਹੋਣਾ ਹੈ। ਇਹ ਸਹੀ ਅਰਥਾਂ ਵਿੱਚ ਸਮੇਂ ਦੇ ਹਾਣ ਦਾ ਹੈ, ਕਿਉਂਕਿ ਕੋਈ ਵੀ ਆਪਣੇ ਫ਼ੋਨ ‘ਤੇ ਜਦੋਂ ਵੀ ਚਾਹੇ ਇਸਨੂੰ ਕਦੀ ਵੀ ਅਤੇ ਕਿਤੇ ਵੀ ਪੜ੍ਹ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਇਸੇ ਗੁਣ ਕਰਕੇ ਇਹ ਕਾਵਿ ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਪਾਠਕਾਂ ਦੇ ਦਿਲਾ ਦੇ ਹੋਰ ਵੀ ਨੇੜੇ ਆ ਗਿਆ ਹੈ।
ਪਸੰਦਿਤਾ ਕਵਿਤਾ ‘” ਬਾ ਕਮਾਲ ਹੈ ਤੂੰ ” ਇੱਕ ਉੱਤਮ ਉਦਾਹਰਣ ਹੈ। ਇਹ ਕਵਿਤਾ ਮਨੁੱਖ ਨੂੰ ਅਸਲੀ ਸੁੱਖ ਦੀ ਪ੍ਰਾਪਤੀ ਲਈ ਪਰਮਾਤਮਾ ਦੇ ਸਿਮਰਨ ਦਾ ਮਾਰਗ ਦਿਖਾਉਂਦੀ ਹੈ। ਕਵੀ ਦੀ ਇਹ ਗੱਲ ਸੱਚਮੁੱਚ ਰੂਹ ਨੂੰ ਛੂਹਣ ਵਾਲੀ, ਇਸ਼ਕ ਹਕੀਕੀ ਅਤੇ ਰੂਹੀ ਰੰਗਤ ਦੇਣ ਵਾਲੀ ਹੈ।
“ਕਵੀ ਮਹਿੰਦਰ ਸੂਦ ਵਿਰਕ ਦਾ ਕਾਵਿ ਸੰਗ੍ਰਹਿ ” ਸੱਚੇ ਸੁੱਚੇ ਹਰਫ਼ ” ਮੇਰੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਲਈ ਇੱਕ ਨਵਾਂ ਮੋੜ ਤੇ ਪ੍ਰੇਰਣਾ ਲੈ ਕੇ ਆਇਆ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਵੀ ਮੇਰਾ ਮਨ ਉਦਾਸ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਮੈਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਕਾਵਿ ਪੁਸਤਕ ਪੜ੍ਹਦੀ ਹਾਂ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਮੇਰੀ ਰੂਹ ਨੂੰ ਸਕੂਨ ਮਿਲਦਾ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਕਵਿਤਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਭੂ-ਪ੍ਰੇਮ, ਮਨੁੱਖਤਾ ਲਈ ਫ਼ਿਕਰਮੰਦੀ ਅਤੇ ਭਾਵਨਾਵਾਂ ਦੀ ਡੂੰਘਾਈ ਹੈ, ਜੋ ਹਰ ਦਿਲ ਨੂੰ ਛੂਹ ਲੈਂਦੀਆਂ ਹਨ। ਸੱਚਮੁੱਚ, ਉਹ ਦੀਨ-ਦੁਖੀਆਂ ਦੇ ਮਸੀਹਾ ਹਨ।”
ਸਿੱਟਾ: ਇੱਕ ਅਨਮੋਲ ਅਤੇ ਸੰਦੇਸ਼ ਵਾਹਕ ਸੰਗ੍ਰਹਿ
ਕੁੱਲ ਮਿਲਾ ਕੇ, ‘ ਸੱਚੇ ਸੁੱਚੇ ਹਰਫ਼ ‘ ਕੇਵਲ ਇੱਕ ਕਾਵਿ ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਨਹੀਂ, ਬਲਕਿ ਇੱਕ ਮਾਰਗਦਰਸ਼ਕ ਹੈ।
ਕੰਵਲਜੀਤ ਕੌਰ ਪੰਜਾਬੀ ਮਿਸਟ੍ਰੈਸ
ਐੱਸ ਓ ਈ ਮਿਲਰਗੰਜ ਢੋਲੇਵਾਲ ਲੁਧਿਆਣਾ
