ਪਿਆਰੇ ਨੰਨੇ-ਮੁੰਨੇ ਦੋਸਤੋ,
ਬਹੁਤ ਸਾਰਾ ਪਿਆਰ!
ਤੁਸੀਂ ਸਾਰੇ ਕਿਵੇਂ ਹੋ? ਮੈਨੂੰ ਉਮੀਦ ਹੈ ਕਿ ਤੁਸੀਂ ਸਾਰੇ ਠੀਕ-ਠਾਕ ਹੋਵੋਗੇ। ਮੈਂ ਤੁਹਾਡੇ ਚਿਹਰਿਆਂ ‘ਤੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ ਚਿੰਨ੍ਹ ਸਾਫ਼ ਦੇਖ ਸਕਦੀ ਹਾਂ। ਹਾਂ, ਸ਼ਾਇਦ ਤੁਸੀਂ ਮੈਨੂੰ ਨਹੀਂ ਜਾਣਦੇ। ਮੈਂ ਇੱਕ ਚਿੱਠੀ ਹਾਂ, ਚਿੱਠੀ।
ਅੱਜ ਵਿਸ਼ਵ ਡਾਕ ਦਿਵਸ ਹੈ ਨਾ, ਇਸ ਲਈ ਮੈਂ ਯਾਦਾਂ ਦਾ ਪਟਾਰੇ ਲੈ ਕੇ ਲੋਹੇ ਦੇ ਬਕਸੇ ਵਿੱਚੋਂ ਬਾਹਰ ਆਈ ਹਾਂ। ਮੈਂ ਇਸ ਗੱਲ ਤੋਂ ਥੋੜ੍ਹੀ ਖੁਸ਼ ਵੀ ਹਾਂ ਕਿ ਘੱਟੋ ਘੱਟ ਅੱਜ ਮੇਰੇ ਬਾਰੇ ਗੱਲ ਕੀਤੀ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ।
ਹੁਣ ਜਦੋਂ ਮੈਂ ਬਾਹਰ ਹਾਂ, ਤਾਂ ਮੇਰਾ ਤੁਹਾਡੇ ਨਾਲ ਗੱਲ ਕਰਨ ਨੂੰ ਜੀਅ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਬੱਚਿਓ! ਭਾਵੇਂ ਮੇਰੇ ਵੱਖੋ-ਵੱਖਰੇ ਰੂਪ ਹਨ—ਲਿਫਾਫਾ, ਅੰਤਰਦੇਸ਼ੀ ਪੱਤਰ, ਪੋਸਟਕਾਰਡ। ਪਰ ਮੈਂ ਕਦੇ ਵੀ ਸਿਰਫ਼ ਸੁਨੇਹੇ ਹੀ ਨਹੀਂ ਦਿੱਤੇ। ਮੈਂ ਦਿਲ ਦਾ ਸੁਨੇਹਾ ਦਿਲ ਤੋਂ ਦਿਲ ਤੱਕ ਲੈ ਕੇ ਗਈ ਹਾਂ। ਕਈ ਵਾਰ ਜਦੋਂ ਇੱਕ ਖੁਸ਼ਬੂਦਾਰ ਗੁਲਾਬੀ ਲਿਫਾਫਾ, ਗੁਲਾਬੀ ਗੁਲਾਬ ਦੀ ਖੁਸ਼ਬੂ ਲੈ ਕੇ, ਦਿਨਾਂ ਅਤੇ ਹਫ਼ਤਿਆਂ ਦੀ ਯਾਤਰਾ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਕਿਸੇ ਦੇ ਬੇਸਬਰੀ ਨਾਲ ਉਡੀਕ ਕਰਦੇ, ਨਾਜ਼ੁਕ, ਚੂੜੀਆਂ-ਛਣਕਦੇ ਹੱਥਾਂ ਵਿੱਚ ਪਹੁੰਚਦਾ ਸੀ, ਤਾਂ ਮੇਰੀ ਸਾਰੀ ਥਕਾਵਟ ਦੂਰ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਸੀ। ਗੁਲਾਬ ਦੀਆਂ ਪੱਤੀਆਂ ਵਾਂਗ ਮੁਸਕਰਾਉਂਦੇ ਬੁੱਲ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਦੇਖ ਕੇ ਮੈਂ ਹੋਰ ਵੀ ਗੁਲਾਬੀ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਸੀ। ਕਈ ਵਾਰ ਮੈਂ ਸਰਹੱਦ ‘ਤੇ ਤਾਇਨਾਤ ਬਲਬੀਰ ਦੇ ਦਿਲ ਨੂੰ ਹੋਰ ਵੀ ਜੋਸ਼ ਅਤੇ ਉਤਸ਼ਾਹ ਨਾਲ ਭਰ ਦਿੰਦੀ; ਕਦੇ ਕਿਸੇ ਬੁੱਢੀ ਮਾਂ ਨੂੰ ਉਹਦੇ ਪੁੱਤਰ ਦੀ ਰਾਜ਼ੀ-ਖੁਸ਼ੀ ਦੱਸ ਕੇ ਉਹਦੀਆਂ ਝੁਰੜੀਆਂ ਭਰੀਆਂ ਗੱਲ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਖੁਸ਼ੀ ਨਾਲ ਭਰ ਦਿੰਦੀ। ਕਦੇ ਮੈਂ ਇੱਕ ਧੀ ਦੇ ਦਿਲ ਦਾ ਦਰਦ ਉਸਦੇ ਮਾਪਿਆਂ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚਾਉਂਦੀ, ਜਦੋਂ ਉਹ ਸਾਵਣ ਦੇ ਮਹੀਨੇ ਆਪਣੇ ਪੇਕਿਆਂ ਦੇ ਘਰ ਨਹੀਂ ਆ ਸਕਦੀ ਸੀ; ਕਦੇ ਮੈਂ ਕਿਸੇ ਪ੍ਰੇਮੀ ਦਾ ਦਰਦ ਖੂਹ ‘ਤੇ ਉਡੀਕਦੀ ਉਸਦੀ ਪ੍ਰੇਮਿਕਾ ਨੂੰ ਦੱਸਦੀ ਤਾਂ ਖੂਹ ਹਾਸੇ ਅਤੇ ਮਜ਼ਾਕ ਨਾਲ ਗੂੰਜ ਉਠਦਾ। ਕਦੇ ਜਾਨ ਤੋਂ ਪਿਆਰਿਆਂ ਦੇ ਸਦੀਵੀ ਵਿਛੋੜੇ ਦੀ ਖ਼ਬਰ ਇੱਕ ਪੋਸਟਕਾਰਡ ਰਾਹੀਂ ਭੇਜੀ ਜਾਂਦੀ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਕੋਨਾ ਪਾਟਿਆ ਹੁੰਦਾ, ਤਾਂ ਖੁਦ ਵੀ ਦਰਦ ਵਿੱਚ ਡੁੱਬ ਜਾਂਦੀ।
ਮੈਂ ਮਾਂ ਦੁਆਰਾ ਲਿਖਿਆ ਗਿਆ ਅੰਤਰਦੇਸ਼ੀ ਪੱਤਰ ਹਾਂ। ਮੇਰੇ ਵੱਲ ਦੇਖੋ… ਮਾਂ ਨੇ ਆਪਣੇ ਅੰਦਰ ਫੈਲੇ ਪਿਆਰ ਅਤੇ ਦਰਦ ਨੂੰ ਮੇਰੇ ਉੱਤੇ, ਹਰ ਥਾਂ- ਉੱਪਰ, ਹੇਠਾਂ, ਸੱਜੇ, ਖੱਬੇ ਫੈਲਾ ਕੇ ਇਸਨੂੰ ਆਪਣੀ ਧੀ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚਾਇਆ ਸੀ। ਉਸਦੇ ਗੋਡਿਆਂ ਦਾ ਦਰਦ… ਬਾਊ ਜੀ ਦਾ ਬਲੱਡ ਪ੍ਰੈਸ਼ਰ… ਬੁਢਾਪੇ ਦੀ ਕਮਜ਼ੋਰੀ… ਭਰਾ ਅਤੇ ਭਾਬੀ ਦਾ ਉਨ੍ਹਾਂ ਪ੍ਰਤੀ ਰੁੱਖਾ ਵਿਵਹਾਰ… ਮਾਂ ਨੇ ਮੈਨੂੰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਹੰਝੂਆਂ ਤੋਂ ਬਣਾਇਆ ਜੋ ਸਾਰੀਆਂ ਰੁਕਾਵਟਾਂ ਨੂੰ ਪਾਰ ਕਰ ਗਏ ਸਨ ਅਤੇ ਮੈਨੂੰ ਅਸ਼ੀਰਵਾਦਾਂ ਨਾਲ ਭਰੇ ਥੈਲੇ ਨਾਲ ਭਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਉਸਨੇ ਮੈਨੂੰ ਲੈਟਰਬੌਕਸ ਵਿੱਚ ਪਾਉਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਥੋੜ੍ਹਾ ਹਲਕਾ ਮਹਿਸੂਸ ਕੀਤਾ।
ਮੈਂ ਬਾਊ ਜੀ ਦੇ ਮੂੰਹੋਂ ਇੱਕ ਧੀ ਦੇ ਦਿਲ ਵਿੱਚ ਆਪਣੇ ਮਾਪਿਆਂ ਲਈ ਚੀਕਦੇ ਦਰਦ ਨੂੰ ਦੇਖਿਆ, ਸਮਝਿਆ ਅਤੇ ਸੁਣਿਆ ਹੈ, ਜੋ ਚਬੂਤਰੇ ‘ਤੇ ਨਿੰਮ ਦੇ ਦਰਖਤ ਹੇਠ ਮੇਜ਼- ਕੁਰਸੀ ‘ਤੇ ਬੈਠਾ ਚਿੱਠੀ ਲਿਖ ਰਿਹਾ ਸੀ।
ਸ਼ਾਇਦ ਤੁਹਾਨੂੰ ਮੇਰੀਆਂ ਗੱਲਾਂ ਊਲ-ਜਲੂਲ ਲੱਗਦੀਆਂ ਹੋਣ ਅਤੇ ਤੁਸੀਂ ਆਪਣੇ ਮੂੰਹ ਤੇ ਹੱਥ ਰੱਖ ਕੇ ਹੱਸ ਰਹੇ ਹੋਵੋ! ਹਾਂ ਬੱਚਿਓ, ਮੈਂ ਇੱਕ ਭਾਵਨਾਤਮਕ ਫੁੱਲ ਹਾਂ। ਕੀ ਕਰਾਂ, ਮੈਨੂੰ ਭਾਵਨਾਵਾਂ ਦੀ ਸਿਆਹੀ ਵਿੱਚ ਡੁਬੋ ਕੇ ਹੀ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ। ਅੱਜ ਦੇ ਡਿਜੀਟਲ ਯੁਗ ਵਿੱਚ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਤੁਹਾਡੇ ਵਿੱਚੋਂ ਬਹੁਤਿਆਂ ਨੇ ਮੇਰਾ ਨਾਂ ਵੀ ਨਾ ਸੁਣਿਆ ਹੋਵੇ! ਕੁਝ ਇੱਕ ਨੇ ਨਾਂ ਤਾਂ ਸੁਣਿਆ ਹੋਵੇਗਾ, ਪਰ ਮੈਨੂੰ ਵੇਖਿਆ ਨਹੀਂ ਹੋਵੇਗਾ। ਉਸ ਸਮੇਂ ਅੱਜ ਵਰਗੇ ਦੂਰ-ਦੁਰਾਡੇ ਦੇ ਵਰਚੁਅਲ ਦੋਸਤ ਨਹੀਂ ਸਨ, ਕੋਈ ਇਮੋਜੀ ਨਹੀਂ ਸਨ, ਅੱਜ ਵਰਗਾ ਕੋਈ ਰਸਮੀ ਰਿਸ਼ਤਾ ਢਾਂਚਾ ਨਹੀਂ ਸੀ; ਜੋ ਕੁਝ ਵੀ ਸੀ ਉਹ ਬਿਲਕੁਲ ਸੱਚਾ ਅਤੇ ਸ਼ੁੱਧ ਸੋਨਾ। ਲੋਕ ਇੱਕ ਦੂਜੇ ਦੇ ਦੁੱਖਾਂ ‘ਤੇ ਹੰਝੂ ਵਹਾਉਂਦੇ ਸਨ, ਲੋਕ ਦੂਜਿਆਂ ਦੀ ਖੁਸ਼ੀ ‘ਤੇ ਖੁਸ਼ੀ ਨਾਲ ਨੱਚਦੇ ਅਤੇ ਜਸ਼ਨ ਮਨਾਉਂਦੇ ਸਨ। ਦੁਨੀਆਂ “ਮੈਂ” ਨਹੀਂ ਸੀ, ਸਗੋਂ “ਅਸੀਂ” ਸੀ, ਅਤੇ ਹਰ ਕਿਸੇ ਦੀ ਖੁਸ਼ੀ ਇਸ “ਅਸੀਂ” ਵਿੱਚ ਹੀ ਸੀ। ਬੱਚੇ ਛੇੜਨ ਲਈ ਅੰਗੂਠੇ ਦਿਖਾਉਂਦੇ ਸਨ, ਪਰ ਜਦੋਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਕੁਝ ਪਸੰਦ ਆਉਂਦਾ ਸੀ, ਤਾਂ ਉਹ ਇਸਨੂੰ ਖੁੱਲ੍ਹ ਕੇ ਪ੍ਰਗਟ ਕਰਦੇ ਸਨ।
ਅੱਛਾ, ਮੈਂ ਜਾ ਰਹੀ ਹਾਂ। ਮੇਰਾ ਸਮਾਂ ਖਤਮ ਹੋ ਰਿਹਾ ਹੈ ਅਤੇ ਮੈਨੂੰ ਉਸ ਲੋਹੇ ਦੇ ਬਕਸੇ ਵਿੱਚ ਵਾਪਸ ਜਾਣਾ ਪਵੇਗਾ। ਥੋੜ੍ਹਾ ਕਿਹਾ ਬਹੁਤਾ ਸਮਝਣਾ। ਆਪਣਾ ਧਿਆਨ ਰੱਖਣਾ। ਤੁਹਾਨੂੰ ਸਾਰਿਆਂ ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਸਾਰਾ ਪਿਆਰ।
ਤੁਹਾਡੀ
ਭੁੱਲੀ-ਵਿੱਸਰੀ ਚਿੱਠੀ
~ ਪ੍ਰੋ. ਨਵ ਸੰਗੀਤ ਸਿੰਘ
1, ਲਤਾ ਗਰੀਨ ਐਨਕਲੇਵ, ਪਟਿਆਲਾ-147002.
(9417692015)
