ਵਿਸ਼ਵ ਵਿਰਾਸਤ ਸਮਾਰਕਾਂ ਦੀ ਸੰਭਾਲ ਸਾਡੀ ਸਾਰਿਆਂ ਦੀ ਮੁੱਢਲੀ ਜਿੰਮੇਵਾਰੀ। 

ਵਿਸ਼ਵ ਵਿਰਾਸਤ ਦਿਵਸ ਦਾ ਉਦੇਸ਼ ਵਿਸ਼ਵ ਦੀਆਂ ਅਜਿਹੀਆਂ ਥਾਵਾਂ ਦੀ ਚੋਣ ਅਤੇ ਸੰਭਾਲ ਕਰਨਾ ਹੈ ਜੋ ਵਿਸ਼ਵ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਦੇ ਨਜ਼ਰੀਏ ਤੋਂ ਮਨੁੱਖਤਾ ਲਈ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਹਨ।

ਵਿਸ਼ਵ ਵਿਰਾਸਤ ਦਿਵਸ ਹਰ ਸਾਲ 18 ਅਪ੍ਰੈਲ ਨੂੰ ਪੂਰੀ ਦੁਨੀਆ ਵਿੱਚ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਇੱਕ ਸਾਲਾਨਾ ਸਮਾਗਮ ਅਤੇ ਤਿਉਹਾਰ ਹੈ। ਵਿਸ਼ਵ ਵਿਰਾਸਤ ਦਿਵਸ ਮਨਾਉਣ ਦਾ ਮਕਸਦ ਮਨੁੱਖਾਂ ਦੀ ਵਿਰਾਸਤ ਨੂੰ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਕਰਨਾ ਹੈ।

ਦੁਨੀਆ ਭਰ ਵਿੱਚ ਕਈ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਇਤਿਹਾਸਕ ਸਥਾਨ ਹਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਸੁਰੱਖਿਆ ਲਈ ਇੱਕ ਸੰਸਥਾ ਦੀ ਸਿਰਜਣਾ ਦੀ ਲੋੜ ਸੀ ਜਿਸ ਨੇ ਕਈ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਮਾਹਿਰਾਂ ਨੂੰ ਇਕੱਠਾ ਕੀਤਾ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਆਰਕੀਟੈਕਟ, ਇੰਜੀਨੀਅਰ, ਭੂਗੋਲ ਵਿਗਿਆਨੀ, ਸਿਵਲ ਇੰਜੀਨੀਅਰ, ਕਲਾਕਾਰ ਅਤੇ ਪੁਰਾਤੱਤਵ-ਵਿਗਿਆਨੀ।

ਇਨ੍ਹਾਂ ਸਾਰਿਆਂ ਨੇ ਮਿਲ ਕੇ ਦੁਨੀਆ ਦੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿਚ ਸਥਿਤ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਇਮਾਰਤਾਂ ਨੂੰ ਆਉਣ ਵਾਲੀਆਂ ਪੀੜ੍ਹੀਆਂ ਲਈ ਸੰਭਾਲਣ ਦਾ ਬੀੜਾ ਚੁੱਕਿਆ ਅਤੇ ਆਪਣੀ ਸੰਸਥਾ ਦਾ ਨਾਂ ਯੂਨੈਸਕੋ ਰੱਖਿਆ।

ਦੱਸ ਦੇਈਏ ਕਿ ਦੁਨੀਆ ਭਰ ਦੇ 150 ਤੋਂ ਵੱਧ ਦੇਸ਼ਾਂ ਦੇ ਲਗਭਗ 10,000 ਮੈਂਬਰਾਂ ਨੇ ਇਸ ਵਿੱਚ ਹਿੱਸਾ ਲਿਆ ਹੈ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ 10,000 ਮੈਂਬਰਾਂ ਵਿੱਚੋਂ 400 ਤੋਂ ਵੱਧ ਮੈਂਬਰ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਕਮੇਟੀ ਅਤੇ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਵਿਗਿਆਨ ਕਮੇਟੀ ਦੇ ਮੈਂਬਰ ਹਨ। ਇਹ ਸਾਰੇ ਲੋਕ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਸਥਾਨਾਂ ਨੂੰ ਬਚਾਉਣ ਅਤੇ ਆਪਣੀ ਪਛਾਣ ਨੂੰ ਬਚਾਉਣ ਲਈ ਇਕੱਠੇ ਕੰਮ ਕਰਦੇ ਹਨ।

ਵਿਸ਼ਵ ਵਿਰਾਸਤ ਦਿਵਸ ਸਾਲ 1982 ਵਿਚ 18 ਅਪ੍ਰੈਲ ਨੂੰ ਮਨਾਉਣ ਦਾ ਐਲਾਨ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ ਅਤੇ ਇਸ ਨੂੰ ਯੂਨੈਸਕੋ ਜਨਰਲ ਅਸੈਂਬਲੀ ਦੁਆਰਾ 1 ਸਾਲ ਬਾਅਦ ਹੀ ਮਾਨਤਾ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਸੀ, ਯਾਨੀ ਕਿ ਸਾਲ 1983 ਵਿਚ, ਤਾਂ ਜੋ ਮਨੁੱਖਾਂ ਵਿਚ ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਵਿਰਾਸਤ ਦੀ ਮਹੱਤਤਾ ਬਾਰੇ ਜਾਗਰੂਕਤਾ ਵਧੇ ਅਤੇ ਲੋਕ ਵਿਰਾਸਤ ਪ੍ਰਤੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀਆਂ ਸਮਝ ਸਕਣ ।

ਸਾਲ 1982 ਵਿੱਚ, 18 ਅਪ੍ਰੈਲ ਨੂੰ, ਪਹਿਲਾ ਵਿਸ਼ਵ ਵਿਰਾਸਤ ਦਿਵਸ ਟਿਊਨੀਸ਼ੀਆ ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਸਮਾਰਕ ਅਤੇ ਸਥਾਨਾਂ ਦੀ ਕੌਂਸਲ ਦੁਆਰਾ ਮਨਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ।

ਯੂਨੈਸਕੋ ਨੇ ਵਿਸ਼ਵ ਵਿਰਾਸਤੀ ਸਥਾਨਾਂ ਦੀਆਂ ਤਿੰਨ ਸੂਚੀਆਂ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਕੀਤਾ ਹੈ, ਜੋ ਇਸ ਪ੍ਰਕਾਰ ਹਨ।

ਕੁਦਰਤੀ ਵਿਰਾਸਤੀ ਸਥਾਨ

ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਵਿਰਾਸਤੀ ਸਥਾਨ

ਮਿਕਸਡ ਹੈਰੀਟੇਜ ਸਾਈਟ

ਵਿਸ਼ਵ ਵਿਰਾਸਤ ਦਿਵਸ 18 ਅਪ੍ਰੈਲ ਨੂੰ ਵਿਸ਼ਵ ਭਰ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਸਾਲਾਨਾ ਸਮਾਗਮ ਹੈ। ਇਸ ਸਮਾਗਮ ਨੂੰ ਮਨਾਉਣ ਦਾ ਮੁੱਖ ਉਦੇਸ਼ ਤਿੰਨਾਂ ਵਰਗਾਂ ਦੇ ਵਿਰਸੇ ਨੂੰ ਅਗਲੀ ਪੀੜ੍ਹੀ ਲਈ ਸੰਭਾਲਣਾ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਵੱਲੋਂ ਕੀਤੇ ਜਾ ਰਹੇ ਉਪਰਾਲਿਆਂ ਨੂੰ ਦੁਨੀਆਂ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਰੱਖਣਾ ਹੈ।

ਸਾਲ 2023 ਤੱਕ ਦੁਨੀਆ ਭਰ ਦੀਆਂ 1157 ਸਾਈਟਾਂ ਨੂੰ ਯੂਨੈਸਕੋ ਵੱਲੋਂ ਵਿਸ਼ਵ ਵਿਰਾਸਤੀ ਸਥਾਨਾਂ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਥਾਵਾਂ ਨੂੰ ਯੂਨੈਸਕੋ ਵੱਲੋਂ ਵਿਸ਼ਵ ਵਿਰਾਸਤ ਫੰਡ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਸਾਰੀਆਂ ਸਾਈਟਾਂ ਵਿੱਚ, 900 ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਸਾਈਟਾਂ, 218 ਕੁਦਰਤੀ ਸਾਈਟਾਂ ਅਤੇ 39 ਮਿਕਸਡ ਸਾਈਟਾਂ ਹਨ। ਵਿਸ਼ਵ ਵਿਰਾਸਤ ਦਿਵਸ, ਵਿਸ਼ਵ ਦੀਆਂ ਇਨ੍ਹਾਂ ਥਾਵਾਂ ਬਾਰੇ ਜਾਗਰੂਕਤਾ ਪੈਦਾ ਕਰਨ ਲਈ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

ਅਜਿਹੀਆਂ ਵਿਰਾਸਤੀ ਥਾਵਾਂ ਨੂੰ ਯੂਨੈਸਕੋ ਦੁਆਰਾ ਦੁਨੀਆ ਦੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਸੂਚੀਬੱਧ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ।

ਇਟਲੀ ਕੋਲ ਦੁਨੀਆ ਦੀਆਂ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੀਆਂ ਵਿਸ਼ਵ ਵਿਰਾਸਤ ਸਾਈਟਾਂ 58   ਹਨ । ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਚੀਨ ਵਿੱਚ 56, ਸਪੇਨ ਵਿੱਚ 49, ਫਰਾਂਸ ਵਿੱਚ 41, ਜਰਮਨੀ ਵਿੱਚ 51, ਮੈਕਸੀਕੋ ਵਿੱਚ 35, ਸਾਡੇ ਦੇਸ਼ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ 40 ਅਜਿਹੀਆਂ ਥਾਵਾਂ ਨੂੰ ਵਿਸ਼ਵ ਵਿਰਾਸਤ ਸੂਚੀ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਜਿਸ ਵਿੱਚ 32 ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਸਥਾਨ ਅਤੇ 7 ਕੁਦਰਤੀ ਸਥਾਨ ਹਨ।

ਭਾਰਤ ਨੂੰ ਅਧਿਆਤਮਿਕ ਜੀਵਨ ਦਰਸ਼ਨ, ਸਾਹਿਤ, ਲਲਿਤ ਕਲਾ, ਸੱਭਿਆਚਾਰ, ਭਾਸ਼ਾ ਆਦਿ ਸਦੀਆਂ ਪੁਰਾਣੀ ਵਿਰਾਸਤ ਵਜੋਂ ਮਿਲਿਆ ਹੈ। ਭਾਰਤ ਦੀ ਵਿਰਾਸਤ ਦੀ ਦੁਨੀਆ ਭਰ ਵਿੱਚ ਆਪਣੀ ਵਿਲੱਖਣ ਪ੍ਰਵੇਸ਼ ਹੈ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਵੇਖਣ ਅਤੇ ਸਮਝਣ ਲਈ ਹਰ ਸਾਲ ਲੱਖਾਂ ਲੋਕ ਆਉਂਦੇ ਹਨ।

ਸਾਡੇ ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ, ਭਾਰਤੀ ਦਰਸ਼ਨ, ਅਧਿਆਤਮਿਕਤਾ, ਧਾਰਮਿਕ ਸਹਿਣਸ਼ੀਲਤਾ, ਅਨੇਕਤਾ ਵਿੱਚ ਏਕਤਾ ਅਤੇ ਇਤਿਹਾਸਕ ਵਿਰਾਸਤ ਕੁਝ ਵਿਲੱਖਣ ਵਿਰਾਸਤ ਹਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ‘ਤੇ ਹਰ ਭਾਰਤੀ ਨੂੰ ਮਾਣ ਹੈ।

ਅੱਜ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਹਿੰਦੂ, ਮੁਸਲਿਮ, ਸਿੱਖ, ਈਸਾਈ, ਬੋਧੀ, ਜੈਨ, ਪਾਰਸੀ, ਯਹੂਦੀ ਸਭ ਧਰਮਾਂ ਨੂੰ ਮੰਨਣ ਵਾਲੇ ਲੋਕ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ। ਭਾਰਤ ਦੇ ਸੰਵਿਧਾਨ ਨੇ ਵੀ ਰਾਜ ਨੂੰ ਧਰਮ ਤੋਂ ਵੱਖ ਰੱਖ ਕੇ ਧਰਮ ਨਿਰਪੱਖਤਾ ਦੇ ਵਿਚਾਰ ਨੂੰ ਅਪਣਾਇਆ ਹੈ। ਸਾਡੇ ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ 40 ਅਜਿਹੀਆਂ ਇਮਾਰਤਾਂ, ਗੁਫਾਵਾਂ, ਸ਼ਹਿਰ ਅਤੇ ਸਥਾਨ ਹਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਯੂਨੈਸਕੋ ਦੀ ਵਿਸ਼ਵ ਵਿਰਾਸਤ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ।

ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਵਰਤਮਾਨ ਵਿੱਚ 2023 ਵਿੱਚ ਕੁੱਲ 40 ਵਿਸ਼ਵ ਵਿਰਾਸਤ ਸਾਈਟਾਂ ਹਨ। ਸਾਲ 27 ਜੁਲਾਈ 2021 ਵਿੱਚ, ਗੁਜਰਾਤ ਰਾਜ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਸਿੰਧੂ ਘਾਟੀ ਦੀ ਸਭਿਅਤਾ ਦੇ ਇੱਕ ਮਸ਼ਹੂਰ ਸਥਾਨ ਧੋਲਾਵੀਰਾ ਨੂੰ ਭਾਰਤ ਦੀ 40ਵੀਂ ਵਿਸ਼ਵ ਵਿਰਾਸਤੀ ਸਾਈਟ ਘੋਸ਼ਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।

ਆਗਰਾ ਫੋਰਟ, ਅਜੰਤਾ ਗੁਫਾਵਾਂ, ਏਲੋਰਾ ਗੁਫਾਵਾਂ, ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰ (1983), ਤਾਜ ਮਹਿਲ, ਮਹਾਬਲੀਪੁਰਮ ਸੂਰਜ ਮੰਦਰ, ਕੋਨਾਰਕ ਗੋਆ ਦੇ ਚਰਚ ਅਤੇ ਸੰਮੇਲਨ

ਫਤਿਹਪੁਰ ਸੀਕਰੀ, ਹੰਪੀ ਵਿਖੇ ਸਮਾਰਕਾਂ ਦਾ ਸਮੂਹ ਖਜੂਰਾਹੋ ਸਮਾਰਕਾਂ ਦਾ ਸਮੂਹ, ਐਲੀਫੈਂਟਾ ਗੁਫਾਵਾਂ, ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰ (1987), ਮਹਾਨ ਚੋਲਾ ਮੰਦਰ, ਤਾਮਿਲਨਾਡੂ (1987), ਪੱਤਦਕਲ, ਕਰਨਾਟਕ (1987), ਸਾਂਚੀ, ਮੱਧ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਵਿਖੇ ਬੋਧੀ ਸਮਾਰਕ (1989) , ਹੁਮਾਯੂੰ ਦਾ ਮਕਬਰਾ, ਦਿੱਲੀ (1993), ਕੁਤੁਬ ਮੀਨਾਰ ਅਤੇ ਇਸਦੇ ਸਮਾਰਕ,ਦਿੱਲੀ,ਭਾਰਤ ਦਾ ਪਹਾੜੀ ਰੇਲਵੇ (ਦਾਰਜੀਲਿੰਗ/ਨੀਲਗਿਰੀਸ/ਸ਼ਿਮਲਾ),ਪੱਛਮੀਬੰਗਾਲ/ਤਾਮਿਲਨਾਡੂ/ ਹਿਮਾਚਲ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ , ਮਹਾਬੋਧੀ ਵਿਖੇ ਬੋਧ ਗਯਾ ਮੰਦਿਰ ਕੰਪਲੈਕਸ, ਬਿਹਾਰ , ਭੀਮਬੇਟਕਾ ਦੇ ਰੌਕ ਸ਼ੈਲਟਰਸ, ਮੱਧ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ , ਚੰਪਾਨੇਰ- ਪਾਵਾਗੜ੍ਹ ਪੁਰਾਤੱਤਵ ਪਾਰਕ, ਗੁਜਰਾਤ, ਛਤਰਪਤੀ ਸ਼ਿਵਾਜੀ ਟਰਮੀਨਸ (ਪਹਿਲਾਂ ਵਿਕਟੋਰੀਆ ਟਰਮੀਨਸ),

ਲਾਲ ਕਿਲਾ ਕੰਪਲੈਕਸ, ਦਿੱਲੀ (2007), ਜੰਤਰ ਮੰਤਰ, ਜੈਪੁਰ, ਰਾਜਸਥਾਨ ਦੇ ਪਹਾੜੀ ਕਿਲ੍ਹੇ, ਰਾਣੀ ਕੀ ਵਾਵ, ਪਾਟਨ ਨਾਲੰਦਾ, ਲੇ ਕੋਰਬੁਜ਼ੀਅਰ ਦੀ ਆਰਕੀਟੈਕਚਰ ਕਰਿਆ, ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ , ਅਹਿਮਦਾਬਾਦ, ਵਿਕਟੋਰੀਅਨ ਗੋਥਿਕ ਅਤੇ ਆਰਟ ਡੇਕੋ, ਜੈਪੁਰ, ਕਾਕਤੀਆ ਰੁਦਰੇਸ਼ਵਰ (ਰਾਮੱਪਾ) ਮੰਦਿਰ, ਤੇਲੰਗਾਨਾ (2021), ਧੋਲਾਵੀਰਾ: ਹੜੱਪਨ ਸਿਟੀ, ਗੁਜਰਾਤ (2021)

ਕੁਦਰਤੀ:-

ਕਾਜ਼ੀਰੰਗਾ ਨੈਸ਼ਨਲ ਪਾਰਕ, ​​ਅਸਾਮ (1985), ਕੇਓਲਾਦੇਓ ਨੈਸ਼ਨਲ ਪਾਰਕ, ​​ਰਾਜਸਥਾਨ (1985), ਮਾਨਸ ਵਾਈਲਡਲਾਈਫ ਸੈਂਚੁਰੀ, ਅਸਮ (1985), ਨੰਦਾ ਦੇਵੀ ਅਤੇ ਫੁੱਲਾਂ ਦੀ ਘਾਟੀ ਨੈਸ਼ਨਲ ਪਾਰਕ, ​​ਉੱਤਰਾਖੰਡ (1988), ਸੁੰਦਰਬਨ ਨੈਸ਼ਨਲ ਪਾਰਕ, ​​ਪੱਛਮੀ ਬੰਗਾਲ (1987) ,ਪੱਛਮੀ ਘਾਟ, ਗੁਜਰਾਤ, ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰ, ਕਰਨਾਟਕ, ਤਾਮਿਲਨਾਡੂ, ਕੇਰਲਾ (2012), ਗ੍ਰੇਟ ਹਿਮਾਲੀਅਨ ਨੈਸ਼ਨਲ ਪਾਰਕ, ​​ਹਿਮਾਚਲ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ (2014)

ਮਿਸ਼ਰਤ:-ਖੰਗੇਂਦਜ਼ੋਗਾ (ਕੰਚਨਜੰਗਾ) ਨੈਸ਼ਨਲ ਪਾਰਕ, ​​ਸਿੱਕਮ (2016)

ਇਤਿਹਾਸ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਕਈ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਸਥਾਨ ਭਾਰਤ ਦੀ ਵਿਰਾਸਤ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਹਨ। ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਨਾਲੰਦਾ, ਰਾਜਗੀਰ, ਬੋਧ ਗਯਾ ਅਤੇ ਵੈਸ਼ਾਲੀ ਗੌਤਮ ਬੁੱਧ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਸਥਾਨ ਹਨ।

ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਕੁਰੂਕਸ਼ੇਤਰ, ਮਥੁਰਾ, ਵਾਰਾਣਸੀ, ਪ੍ਰਯਾਗ, ਹਰਿਦੁਆਰ, ਸਾਰਨਾਥ, ਅਯੁੱਧਿਆ, ਖਜੂਰਾਹੋ, ਸਾਂਚੀ, ਅਜੰਤਾ, ਐਲੋਰਾ, ਪੁਰੀ ਆਦਿ ਭਾਰਤ ਦੇ ਸਾਰੇ ਇਤਿਹਾਸਕ ਸਥਾਨ ਸਾਡੀ ਵਿਰਾਸਤ ਦਾ ਸਰਮਾਇਆ ਹਨ।

ਭਾਰਤ ਦੇ ਧਾਰਮਿਕ ਅਤੇ ਇਤਿਹਾਸਕ ਸਥਾਨਾਂ ਦੇ ਦਰਸ਼ਨ ਕਰਨ ਲਈ ਲੱਖਾਂ ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਸੈਲਾਨੀ ਭਾਰਤ ਆਉਂਦੇ ਹਨ। ਮੁਗਲ ਆਰਕੀਟੈਕਚਰ ਅਤੇ ਲਲਿਤ ਕਲਾ ਦੁਨੀਆ ਵਿੱਚ ਆਪਣੀ ਇੱਕ ਵੱਖਰੀ ਪਛਾਣ ਰੱਖਦੇ ਹਨ।

ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਆਗਰਾ ਦਾ ਤਾਜ ਮਹਿਲ, ਦਿੱਲੀ ਦਾ ਲਾਲ ਕਿਲਾ, ਕੁਤੁਬ ਮੀਨਾਰ ਆਦਿ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰ ਦੇ ਅਜੰਤਾ ਅਤੇ ਐਲੋਰਾ ਗੁਫਾਵਾਂ, ਬਿਹਾਰ ਦੇ ਨਾਲੰਦਾ ਅਤੇ ਓਡੀਸ਼ਾ ਦੇ ਪੁਰੀ ਵਰਗੇ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਸਥਾਨਾਂ ‘ਤੇ ਸਰਕਾਰ ਦੀਆਂ ਕਈ ਯੋਜਨਾਵਾਂ ਕੰਮ ਕਰ ਰਹੀਆਂ ਹਨ।

ਭਾਰਤ ਦੇ ਅਧਿਆਤਮਿਕ ਸ਼ਹਿਰ ਕਾਸ਼ੀ ਦੀ ਪੁਨਰ ਸੁਰਜੀਤੀ ਭਾਰਤ ਦੀ ਵਿਰਾਸਤ ਨੂੰ ਬਚਾਉਣ ਦੀ ਦਿਸ਼ਾ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਮੀਲ ਪੱਥਰ ਹੈ।

ਭਾਰਤੀ ਸ਼ਾਸਤਰੀ ਸੰਗੀਤ ਦਾ ਵਿਸ਼ਵ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਵੱਖਰਾ ਸਥਾਨ ਹੈ। ਕਲਾਸੀਕਲ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਹੋਰ ਗੀਤ ਸ਼ੈਲੀਆਂ ਹੇਠਾਂ ਦਿੱਤੀਆਂ ਗਈਆਂ ਹਨ। ਧਰੁਪਦ, ਧਮਰ, ਖਿਆਲ, ਤਰਨਾ, ਠੁਮਰੀ, ਗ਼ਜ਼ਲ,ਭਜਨ, ਗੀਤ, ਲੋਕ ਗੀਤ ਆਦਿ ਭਾਰਤ ਦੇ ਸੰਗੀਤ ਦੀਆਂ ਪੁਰਾਤਨ ਸ਼ੈਲੀਆਂ ਹਨ।

ਕੋਈ ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਇਤਿਹਾਸਕ ਸਥਾਨ, ਇਮਾਰਤ ਜਾਂ ਸਮਾਰਕ ਦੇਸ਼ ਦੀ ਸਭਿਅਤਾ ਅਤੇ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਦਾ ਸੂਚਕ ਹੈ। ਇਹ ਸਮਾਰਕ ਸਾਡੇ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਗੌਰਵਮਈ ਇਤਿਹਾਸ ਨੂੰ ਜਾਣਨ ਲਈ ਬਹੁਤ ਮਹੱਤਵ ਰੱਖਦੇ ਹਨ। ਸਾਡੀ ਪੁਰਾਤੱਤਵ ਵਿਰਾਸਤ ਸਾਡੇ ਮਾਣਮੱਤੇ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਹੈ।

ਸਾਡੇ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਨੂੰ ਲੰਮੇ ਸਮੇਂ ਤੱਕ ਜਿਉਂਦਾ ਰੱਖਣ ਲਈ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਸੁਰੱਖਿਆ ਬਹੁਤ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ। ਅਜਿਹੇ ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਵਿਰਸੇ ਅਤੇ ਵਿਰਾਸਤ ਨੂੰ ਬਰਕਰਾਰ ਰੱਖਣਾ ਕੌਮੀ ਫਰਜ਼ ਹੈ।  ਵਿਰਸਾ ਸਾਡੀ ਸੱਭਿਅਤਾ ਦੇ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਦਾ ਅਨਿੱਖੜਵਾਂ ਚਿੰਨ੍ਹ ਹੈ, ਜਿਸ ਦੀ ਰਾਖੀ ਕਰਨਾ ਸਾਡੀਆਂ ਸਾਰੀਆਂ ਪੀੜ੍ਹੀਆਂ ਦੀ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀ ਹੈ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਪਰੰਪਰਾਵਾਂ ਨੂੰ ਸਹੀ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਵਿਸ਼ਵ ਪੱਧਰ ‘ਤੇ ਪਹੁੰਚਾਉਣਾ ਸਾਡਾ ਉਦੇਸ਼ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਸਮਾਰਕਾਂ ਦੀ ਸੰਭਾਲ ਆਉਣ ਵਾਲੀਆਂ ਪੀੜ੍ਹੀਆਂ ਲਈ ਪ੍ਰੇਰਨਾ ਦਾ ਕੰਮ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਭਾਰਤੀ ਸੰਸਕ੍ਰਿਤੀ ਦੀ ਬਹਾਲੀ ਨਾਲ ਭਾਰਤ ਇੱਕ ਵਾਰ ਫਿਰ ਵਿਸ਼ਵ ਗੁਰੂ ਬਣੇਗਾ ਅਤੇ ਸਾਡਾ ਸਮਾਜ ਹੀ ਨਹੀਂ ਬਲਕਿ ਪੂਰੀ ਦੁਨੀਆ ਸਾਡੇ ਪੁਰਖਿਆਂ ਵੱਲੋਂ ਕੀਤੇ ਕੰਮਾਂ ‘ਤੇ ਮਾਣ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰੇਗੀ।

ਲੈਕਚਰਾਰ  ਲਲਿਤ ਗੁਪਤਾ

ਸਰਕਾਰੀ ਸੀਨੀਅਰ ਸੈਕੰਡਰੀ ਸਕੂਲ ਪੱਖੋਵਾਲ 

9781590500

ਲਲਿਤ ਗੁਪਤਾ

ਗੋਪਾਲ ਭਵਨ ਰੋਡ,ਵਾਰਡ-14, ਮੰਡੀ ਅਹਿਮਦਗੜ੍ਹ